Campagne 2 Programma door rekenen
CAMPAGNE (2) – PROGRAMMA DOOR REKENEN:
Wat een discussie over dat wel of niet doorrekenen van de verkiezingsprogramma’s. Het Centraal PlanBureau (CPB) rekent alleen op verzoek van de betreffende politieke partij haar verkiezingsbeloften door om de effecten ervan inzichtelijk te maken.
Maar er is ook kritiek op de rekenmodellen van het CPB. De resultaten van die doorrekeningen laten alleen de kosteneffecten zien en schieten tekort op de positieve resultaten ervan, vooral op de lange(re) termijn. Oké, de effecten op de werkloosheid zitten wel in de modellen, maar het positieve klimaatvoordeel in 2050 niet. Hoezo schiet het model dan tekort? Voor 2050 heeft de politiek alles al weer omgegooid, dus van weinig waarde.
Waar het wel om gaat is hoe de kostenkant primair werkt voor de komende vier jaren van een nieuw kabinet. Dus als de kosten van nieuwe kerncentrales in de komende vier jaren zorgen voor een groot tekort in de overheidsfinanciën, wordt dat door het CPB zichtbaar gemaakt. Als een partij dan aangeeft dat dit wordt gefinancierd door de bedrijfslasten te verhogen, die bedrijven dan weer door zullen berekenen aan de consument, waardoor de inkomens fors dalen, dan is die informatie Winst. Maar geen enkele partij wil die boodschap aan de kiezer verkopen, dus houdt je mond dan maar dicht.
Een voorbeeld: de zorg. Die kosten, onder andere tot uiting komend in de almaar stijgende zorgverzekeringspremies, wil niemand nú verminderen, want dat is geen leuk verkoopverhaal. Maar geen enkele regering ontkomt eraan om die kosten omlaag te brengen willen we in de toekomst nog een minimaal niveau van zorg behouden.
Anderzijds wordt er niet doorgerekend wat een verschuiving van belastingen van gezonde naar ongezonde voeding teweeg zou brengen. Al zou dat neutraal gebeuren, dan kan dat op de langere termijn een enorm positief effect geven op de gezondheid van de bevolking, dus minder zorgbehoefte. Iedereen, dus ook de politici, weet dat. Maar minder suiker, zout of vet in onze voeding – daar willen wij niet aan, dat heet betutteling. Toch willen we niet dat de ziektekosten omhoog gaan. Gerichte beïnvloeding door specifieke belastingverschuiving mag niet. Wel als het om tabaks- en alcoholaccijnzen gaat, maar niet bij vet, suiker en zout?
Wat willen die partijen dan die niets laten doorrekenen, zoals onder andere Nieuw Sociaal Contract (NSC), BoerBurgerBeweging (BBB), Socialistische Partij (SP), Partij voor de Vrijheid (PVV), Partij voor de Dieren (PvdD), Forum voor Democratie (FvD), DENK. Gaan die in debatten wel de cijfers van de ander gebruiken om hun beloften onderuit te halen als mooi opzetje voor een nieuwe bestuurscultuur?
De doorrekenmodellen van het CPB zijn opgezet door wetenschappers en worden door diezelfde wetenschappers regelmatig verder aangepast. Maar hun klacht is ook dat de verkiezingsprogramma’s nogal vaag zijn en dat daardoor het doorrekenen ook vaag tot onmogelijk wordt. Daar hoor je die lijsttrekkers dan niet over!
En met al die kritiek op de cijfers van het CPB is niets mis als je het vergelijkt met hoe die regeringen omgaan met de werkelijkheid van hun eigen cijfers. Dat blijkt uit de jarenlange en steeds maar groeiende, jaarlijkse kritiek van de Rekenkamer op Verantwoordingsdag (3e woensdag in mei). Doelstellingen van regeringen zijn in hun realisatie in een toenemend aantal gevallen niet te verantwoorden naar hun uitgaven. Dus wellicht moeten politici eerst de schoolbanken in om te leren (door)rekenen. Of zijn zij van de generatie die dat niet voldoende heeft meegekregen op de basisschool en voortgezet onderwijs?
Er is dus nog niets van verandering te merken in hoe politieke partijen met elkaar omgaan. Het blijft een wedstrijd van mooie intenties, en met een beetje mazzel worden ons cijfermatig onderbouwde plannen voorgeschoteld die nog geen enkele garantie geven op de realisatie na de verkiezingen. Hoe denkt de politiek ons grotere vertrouwen voor en door te rekenen?
Auteur: Guus