Gratieus of kwestieus

Gratieus of kwestieus

Er is gratie verleend aan de heer Masmeijer, een oude bekende Nederlander, die veroordeeld werd voor betrokkenheid bij smokkel van 467 kilo cocaïne in België. Dit zou gebeurd zijn in 2014, waarvoor hij in 2017 tot acht jaar cel en een boete werd veroordeeld. Zijn hoger beroep in 2019 leidde tot een hogere straf, te weten negen jaar. Hij mocht een deel van zijn straf in Nederland uitzitten. En door de gratie is hij anderhalf jaar eerder op vrije voeten.

 

Als ik de pers mag geloven heeft zijn vriendin – uniek – het gratieverzoek ingediend en was het advocatenechtpaar Knoops niet op de hoogte hiervan. En hij heeft het nog gekregen ook.

 

Gratie doet terugdenken aan de drie van Breda (oorlogsmisdadigers de heren Fischer, Aus der Fünten, Lages. De heer Kotälla overleed in 1979). Meermaals werd naar gratie gekeken, (eerst van doodstraf naar levenslang). De heer Lages werd om gezondheidsredenen strafonderbreking verleend. Uiteindelijk werd aan de laatste twee in 1989 gratie verleend. Gratieus of kwestieus

 

Een gratiebesluit is geen makkie, evenmin als een straf opleggen. Wat en hoeveel aan straf opleggen? En bij gratie: wanneer beantwoordt een straf – nog – aan zijn doel? Destijds was dit het terugkerend gratiedilemma voor de beslissers in de regeringen.

 

Dat een regering erbij betrokken is, geeft aan dat er – zacht uitgedrukt – een politiek tintje aan vastzit. En als ik de procedure goed begrijp in de mediabeschrijvingen, spreekt een rechter – nadat het Openbaar Ministerie is gehoord – zich erover uit (wel of geen gratie), hetgeen wordt overgenomen door de verantwoordelijke minister (enkele schermutselingen daargelaten) en wordt het gratiebesluit tot invrijheidsstelling ondertekend door onze koning.

 

Maar waarom doet dit gratiebesluit dan zo veel stof opwaaien? Om dat we niet weten wat de argumentatie is! Er is kennelijk geen schriftelijke uitspraak die we na kunnen lezen en dat het zelfs geanonimiseerd verboden is (???). Bij het bepalen van de strafmaat houdt de rechter rekening met het (maatschappelijk) rechtsgevoel, maar bij een gratieverzoek speelt het rechtsgevoel kennelijk geen enkele rol. De minister van Rechtsbescherming heeft het besluit van de rechter overgenomen en kan dus door de Tweede Kamer in politieke zin ter verantwoording worden geroepen. De koning blijft verder buiten schot. Gratieus of kwestieus

 

Per saldo weten we dus niet waarop de rechter zijn besluit heeft gebaseerd, maar die uitspraak moet wel worden uitgevoerd. De politiek kan daar niet meer aan sleutelen. Dat is de reden waarom de huidige minister van Rechtsbescherming het plan had om de rechter het besluit te laten nemen en er geen minister meer aan te pas te laten komen. Helaas was zijn plan nog niet ingediend en afgerond, waardoor hij met een probleem blijft zitten.

 

Ook al praten vele regeringen al decennia lang over ‘meer transparantie’, het in praktijk brengen is iets heel anders. Het lijkt de bestuurscultuur wel. Het verre van streberig streven naar toenemende transparantie en meer openheid verliest het nog steeds vaak van de zwarte viltstift in opgevraagde stukken. Zo ook hier. Een besluit nemen zonder onderbouwing is vragen om maatschappelijke onrust. En die door communicatiestrategen en media-adviseurs overbevolkte ministeries hebben geen weerwoord.

 

Daar waar de discussie van (recreatief) drugsgebruik op festivals en in de privé-sfeer steeds meer opschuift naar medeplichtigheid aan de uitwassen van daarmee samenhangende criminaliteit (smokkel, afvaldumping met forse milieuschade, witwassen, tot moorden aan toe), is het uitblijven en zelfs niet in het vooruitzicht kunnen stellen van die onderbouwing van het gratiebesluit, als zo’n vette zwarte stiftstreep.

 

Dat de politiebond (een vakbond voor politiemedewerkers) zich ook steeds politieker gedraagt weten we al jaren, maar nu maken zij het wel heel bont. Zij weten evenmin wat de beweegredenen van de rechter zijn geweest, maar schreeuwen moord en brand in naam van niet alleen de Nederlandse politiemensen, maar ook namens hun Belgische collega’s. Vindt de bond gratie alleen iets voor kleine criminaliteit? Gratieus of kwestieus.

Het is nu maar afwachten hoe zij reageren ‘als’ straks hun collega wordt veroordeeld die een schot heeft gelost op de 16 jarige trekkerrijder (zonder daarmee een voorschot op de uitspraak van de rechter te willen nemen) bij het boerenprotest. Het Openbaar Ministerie start namelijk een strafrechtelijk onderzoek wegens poging tot doodslag naar deze agent. Grote kans dat de politievakbond dan heel stil is. Of dienen zij dan een verzoek tot gratie in?