Liegbiecht in optima forma
Liegbiecht in optima forma
Terugdenkend aan mijn katholieke opvoeding in de Rivierenbuurt in Amsterdam, die begon met de paplepel (of was het vanaf de borstvoeding, kan me die niet meer zo goed herinneren), dan schiet mij onmiddellijk de schoolbiecht te binnen. Vlak voor de schoolvakantie van Kerst, Pasen en zomervakantie, gingen alle schoolkinderen in uitgelaten klasgroepen van de Albertus Magnusschool in de IJsselstraat wandelend naar de kerk om daar te gaan biechten. Met de Kerst was de kerk al prachtig en warm versierd door koster Ben Dijkman, en in wat de Goede Week (waarom goed als we Goede Vrijdag Christus aan het houten kruis nagelden) heette, net voor Pasen, was de kerk ontzettend kaal en sfeerloos.
Per klas, van de 6e naar de 1e klas, werd je vanaf het middenpad van de kerk in de banken geplaatst en schoof je telkens op, eerst door die kerkbank – natuurlijk op je nog niet erg eeltige knietjes in de quasi-devote houding met gevouwen handjes – en van die bank naar de drie bidstoelen, alvorens je de biechtstoel in mocht van de door jou gekozen biechtvader.
Voor het biechten gold een aantal onderwerpen, zo hadden we van de godsdienstpater geleerd, te weten: eerst de kerk, dan de school, vervolgens het gezin en dan de straat. Anders gezegd: wat had je niet goed gedaan?
Uiteraard moest elk onderwerp aan bod komen, vond je, want anders was het niet goed en stel je voor dat die biechtvader door zou gaan vragen over een bepaald (nog) niet genoemd onderwerp. Dus verzon ik vaak wat, moet ik nu dus bekennen. Was dat liegen, ja feitelijk wel. Maar ik liet ook dingen weg, omdat ik dat te geheim en persoonlijk vond. God had mij toch wel gezien in mijn zondige gedragingen in afzondering, maar dat ging die vertegenwoordiger van God in dat krappe muurkastje van de biechtstoel dus niet aan; God wist het immers al. Dat was dus in feite ook liegen, vooral over gedachten die je kon hebben die niet zo fraai waren en duidelijk onder het hoofdstuk ‘kwaad’ (versus ‘goed’) vielen.
Naar dat rijtje onderwerpen in de biechtstoel een voorbeeldgreep. Kerk: nadat ik ter communie was gegaan, zat ik wel met mijn handen – zoals het hoort – voor mijn gezicht te bidden, maar ik heb ook tussen mijn vingers door gekeken naar andere mensen in plaats van tot de heer te spreken, en dat was niet goed. School: ik heb niet zo goed opgelet in de lessen en was erg snel afgeleid en dat moet beter gaan (school vond ik werkelijk een martelgang en mijn fantasie ging voortdurend met mij op de loop, zodat ik veel miste van wat er aan les werd gegeven). Gezin: ik heb weer gevochten met mijn broertje, waarbij zijn bril weer in tweeën ging (dat ik trots was dat ik gewonnen had van mijn sterkere broer, liet ik wijselijk achterwege). Op straat: ik ben brutaal geweest tegen die oudere mevrouw van verderop op het pleintje toen ze ons tot de orde riep over ons kattenkwaad (ook daar was vechten met leeftijdgenoten een goed gebruik, maar ook dat hield ik maar voor me). Aldus mijn leugenachtige houding (inmiddels gaat het een stuk beter met mij).
Op mijn achttiende heb ik het geloof verlaten. Vanwege die paplepel dacht ik, in mijn (post-) puberale wijsheid, dat dit geen echt ‘geloven’ was. Dus loskomen van God – zoals ik toen nog met een hoofdletter schreef – en kijken welke godsdienst het beste bij mij paste. Een dik boek over de vijf wereldreligies bracht geen uitkomst door een ontbrekende godservaring, zoals ik later bedacht. Wel kostte het mij jaren om niet meer in mijn hoofd met god in gesprek te zijn.
Samengevat heb ik nogal wat gelogen in die biechtstoel, waar ik me toen wel eens voor schaamde, maar dat trauma heb ik al heel lang geleden van mij afgeschud – en dat is ongelogen!