Overheid bepaalt arbeidsvoorwaarden
Overheid bepaalt arbeidsvoorwaarden
De overheid heeft bijna altijd de arbeidsvoorwaarden overgelaten aan werkgevers en werknemers. Wel heeft zij de voorwaarden geschapen om collectief afspraken te maken, zodat niet elke werkgever en werknemer hoeven te onderhandelen over salaris, vakantie, kostenvergoedingen, en noem maar op. Dit zijn de CAO’s (Collectieve ArbeidsOvereenkomsten, waarin werkgevers of hun verenigingen en werknemersverenigingen samen afspraken maken voor het betreffende bedrijf of bedrijfstak). Daar komt inhoudelijk geen overheid aan te pas.
Oké, we kennen wel de ingrepen van de overheid in moeilijke economische tijden. In de jaren 70 en 80 is meermalen een loonmaatregel afgekondigd, de zogenoemde ‘geleide loonpolitiek’ die de ‘vrije loonvorming’ aan banden legde. Maar dat is verleden tijd. Overheid bepaalt arbeidsvoorwaarden.
Meer specifiek heeft de regering Lubbers in de jaren 90 nog een greep in de pensioenkas van de ambtenaren gedaan van omgerekend 15 miljard euro. De regering vond de ABP-kas (Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds) meer dan goed genoeg gevuld.
Maar dit jaar is wel een heel bijzonder jaar. We zien zelfs drie bemoeienissen van de overheid met de loonvorming.
Bij de KLM heeft de regering een ondersteuningspakket aangeboden van 3,4 miljard euro (1 miljard lening en 2,4 miljard aan garantiestelling voor leningen), maar één van de voorwaarden is dat er een kostenreductie van 15% wordt gerealiseerd. De salarissen van het KLM-personeel dienen te worden verlaagd met voor de hoogste inkomens (3 keer modaal € 109.500,-) 20%. Terecht geven de bonden aan dat de loonvorming een onderdeel is van de CAO’s en de overheid hier niet op mag ingrijpen. De minister van financiën, de heer Hoekstra, verweert zich door te stellen dat alleen de KLM zijn gesprekspartner is voor het steunpakket, en niet de bonden. Uiteindelijk moeten de bonden toegeven om de KLM in de lucht te houden.
Bij de politie heeft de minister van justitie en veiligheid, de heer Grapperhaus, als blijk van waardering voor haar inzet, werkdruk en onderbezetting – in het bijzonder gezien de handhaving in coronatijd met veel demonstraties – een eenmalige bonus van € 300,- toegezegd voor de politiemensen. Ook al is dit positief voor de politiemensen, dat argument zal nog veel vaker voorkomen (los van de oorzaak van de coronacrisis), dus er zal voor de toekomst weer geld nodig zijn van de overheid, zonder dat de politiebonden hier over hoeven te onderhandelen.
Dan de zorg, waar via herhaalde trukendozen, het uiteindelijk is gelukt om de PVV-motie van de heer Wilders ingediend te krijgen om de zorgsalarissen structureel te verhogen. En ook de SP (Socialistische Partij) heeft een grote actie op poten gezet om de zorgsalarissen structureel te verhogen. Maar welke zorg? Ziekenhuizen, verpleeg- en verzorgingshuizen, thuiszorg, gehandicaptenzorg, psychiatrie? En welke functies? En hoeveel per zorgsoort en functie? Daar ligt niets over vast en daar doet geen van de politieke partijen een uitspraak over. Niet onbegrijpelijk dat de regering deze motie naast zich neerlegt, omdat er nieuwe CAO’s in de maak zijn. Overheid bepaalt arbeidsvoorwaarden.
Maar zelf had de overheid wel al een eenmalige bonus van € 1.000,- voor nu en voor volgend jaar € 500,- toegezegd. En daar is nu discussie over, omdat niet is gezegd welke functies hier aanspraak op mogen maken. Hier wreekt zich ook dat de overheid zich – hoe goed bedoeld ook – mengt in de arbeidsvoorwaardenvorming, die onderdeel is en moet blijven van de werkgevers- en werknemerspartijen bij de betreffende CAO’s. Anders ontstaan er problemen.
Wat heeft arbeid-voor-waarde, als de overheid zich bij de coronacrisis (te lang) laat voorstaan op de redelijkheid van de burgers, organisaties en bedrijven, maar wel in de primaire arbeidsvoorwaarden van en voor deze zelfde groepen gaat ingrijpen?
De ingrepen van de overheid in de arbeidsvoorwaarden knallen keihard terug in het eigen gezicht van de politiek. Een gevaarlijk precedent en ongewenste ontwikkeling!
auteur: Guus