Referendom of niet

 

Referendom of niet

 

Ah, wordt het referendum weer warm omarmd door de politiek? Hoewel, het staat weer op de agenda voor 31 mei 2022, maar daarmee is niets gezegd over de uitkomst van de stemming nadat er in de 2e Kamer over is gesproken.

 

Waar gaat het om. We kennen uit het verleden het ‘raadgevend referendum‘, waarmee burgers achteraf als een wet al is aangenomen een advies geven aan de regering over die wet. Werd dit raadgevende referendum in 2015 ingevoerd, in 2018 ging het weer de prullenbak in.

Eind 2018 kwam de Commissie Remkes met het eindrapport ‘Lage drempels, hoge dijken’, waarin de commissieleden pleitten voor een ‘bindend correctief referendum’, dat wil zeggen dat de burgers een wet achteraf weg kunnen stemmen, ondanks dat die reeds is aangenomen. Uiteraard is er, zoals met veel commissierapporten gebruikelijk, niets met de aanbevelingen gedaan. Referendom of niet

En zo rispt de roep wederom op om meer burgerparticipatie en verkleining van de kloof tussen politiek en burgers.

 

En we kennen de ervaringen met een referendum. In het Verenigd Koninkrijk leidde het referendum over wel of niet in de Europese Unie blijven tot een manipulatieve campagne van de Brexiteers. De ellende die dat heeft gebracht maken we nog steeds mee (denk aan de in- en uitvoer van goederen, maar ook de positie van Noord-Ierland, terwijl de grenzen voor migranten daar niet op slot zitten – zoals beloofd – maar de Britse poort zelfs wagenwijd open staat).

 

En natuurlijk kennen we ons eigen referendum (2016) waar de heren Baudet en Roos zich eveneens hebben vergrepen aan verkeerde informatieverstrekking. Hun stelling dat Oekraïne met het verdrag in de EU zou komen was regelrechte onzin en het volk slikte het voor zeer zoete koek en de referendumuitslag was ’tegen’ het associatieverdrag met Oekraïne. Maar hun opstapje naar de politiek leek eerst te lukken, maar was voor de heer Roos uiteindelijk niet weggelegd (VNL, Voor NederLand) haalde in 2017 de kiesdrempel niet). En van de heer Baudet, die met Forum voor Democratie wel succes had, weten we hoe hij regelmatig – mild uitgedrukt – de waarheid weet te verdraaien.

 

Alles bij elkaar levert dit de volgende vragen op. Waarom pas achteraf een al dan niet correctief referendum? En waarom alleen een ‘JA’- of ‘NEE’-keuze op meestal zeer grote vraagstukken met een niet gering lange termijneffect? En hoe informeer je de bevolking zodanig dat er geen fact checking nodig is vanwege verdraaiing van de feiten, maar heldere informatie die het hele vraagstuk inzichtelijk maakt? En waarom is een enorme actie van burgers nodig om een referendum te kunnen houden?

 

En nu de antwoorden. De overheid kan vooraf (in plaats van correctief achteraf en geen toelatingscriteria nodig voor het houden van een referendum) een onderzoek laten doen naar de kijk en beleving van de burgers. We kennen dat al van de nodige onderzoeksinstituten, zoals een Sociaal en Cultureel Planbureau. Hun onderzoeken gaan niet uit van ja of nee, maar via gedifferentieerde genuanceerde vraagstellingen, die per groep verschillend beantwoord kunnen worden, ontstaat wel een beeld hoe een bepaald beleidsonderwerp binnen de bevolking leeft. Met heldere en betrouwbare informatie vooraf, zowel voor de korte, middellange en lange termijn, kan een grote geselecteerde representatieve onderzoeksgroep de politiek van informatie voorzien hoe zij in hun besluitvorming rekening kunnen houden met de verschillende ideeën, belangen en wensen per bevolkingsgroep. Dat verhoogt de waarde van politieke besluiten, omdat zij vooraf weten hoe er over een beleidsonderwerp wordt gedacht. En dus in hun argumentatie rekening kunnen houden met minderheidsstandpunten, ook bij de evaluaties van het betreffende onderwerp. Referendom of niet

 

Stel er komt een referendum of de salarissen in de zorg moeten worden verhoogd: ja / nee. Gezien alles wat er aan informatie is geweest over wat de verpleegkundigen hebben gedaan in coronatijd en wat een aantal politieke partijen als containerbenadering hanteerde en hanteert over salarisverhogingen in de zorg, zal menigeen ‘ja’ zeggen.

Maar als wordt aangegeven hoeveel verschillende soorten verpleegkundigen er zijn en wat elke groep gemiddeld verdient (salarisbandbreedte, onregelmatigheidstoeslag, arbeidsmarkttoeslag, gratificaties, studieverlof en kostenvergoedingen,etc.) zal dat vage beeld er opeens anders uit kunnen zien.

Tel daarbij op dat zo’n salarisverhoging betaald zal gaan worden uit een verhoging van de zorgpremies die we allemaal betalen. Wat voor invloed zal dat dan hebben op het antwoord?

 

Grote vraag is natuurlijk: durft de politiek zo’n onderzoeksaanpak vooraf aan? Als je nu ziet hoe weinig er wordt gedaan met de resultaten van al die commissies, werkgroepen en adviesorganen in de politieke besluiten, dan geeft dat weinig vertrouwen. Anderzijds wordt diezelfde politiek bij de bovenstaande benadering genadeloos afgestraft bij de eerstvolgende verkiezingen.

 

Auteur: Guus