Wet van meden en perzen
Wet van meden en perzen. In haar pogingen de burger te paaien, mede naar aanleiding van de Toeslagenaffaire, heeft de politiek besloten dat het goed zou zijn dat elke nieuwe wet wordt getoetst aan de Grondwet om de burger meer te beschermen tegen de overheid.
In het coalitieakkoord van Rutte IV zal de uitwerking hiervan ter hand worden genomen. Inmiddels heet dat de constitutionele toetsing. En ook de Tweede Kamer liet zich niet onbetuigd door twee moties in deze richting aan te nemen.
Maar hoe zit dat nu dan? Voordat een wet wordt doorgestuurd naar de Tweede Kamer wordt deze, ook op juridische gronden, getoetst door de Raad van State. Daarna kan de Tweede Kamer er met veranderingsvoorstellen nog het nodige in wijzigen. Vervolgens zou de Eerste Kamer nog een toetsing moeten toepassen, maar in toenemende mate is dit ook een politieke toetsing geworden en niet op juridische, laat staan, constitutionele gronden. Anders gezegd: we hebben toch al zo’n toetsing? Waarom zou de Grondwet dan moeten worden gewijzigd, mede gezien de eis van een door twee opeenvolgende regeringen met tweederde meerderheid aangenomen wijziging? Onnodig, want de bekende open deur: wetten mogen nooit strijdig zijn met de Grondwet! Wet van meden en perzen.
Toch speelt er nog iets anders. Hoe houdt de regering zich aan de wetgeving als die is aangenomen en wordt uitgevoerd? De Boerka-wet wordt niet gehandhaafd (mijns inziens: gelukkig maar; bovendien in strijd met art. 1 van de Grondwet over discriminatie!). Kapot achterlicht? Geen prioriteit, maar toevalligheid bij politie en handhaving. We hebben de wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties, vervangt sinds 2016 de Verklaring Arbeidsrelatie), die aan ZZP-er (Zelfstandige Zonder Personeel) en opdrachtgever duidelijkheid moest brengen over hun arbeidsrechtelijke relatie, maar te ingewikkeld dus toch maar niet handhaven, met alle kwalijke gevolgen van dien voor een uit zijn krachten gegroeide flex-arbeidsmarkt (en dat al 6 jaren).
De regering neemt lang niet altijd andere adviezen over. Enkele voorbeelden ter illustratie.
Nu wordt het wettelijk voorgeschreven advies van de Raad van State meermaals niet of maar ten dele overgenomen. Zou dat dan bij een toegevoegde constitutionele toetsing (door een nieuw orgaan?) dan anders worden of blijft het bij de politieke waan van de dag.
Denk aan de fusie van Post.nl en Sandd (2019). De ACM (Autoriteit Consument en Markt) adviseerde negatief vanwege de monopoliepositie van Post.nl en daarmee gepaard gaande prijsverhogingen. Toch besloot staatssecretaris Mona Keijzer tot de fusie, die tot nu toe tot rechtszaken aanleiding geeft en mogelijk nog teruggedraaid zou moeten worden.
En meer recent heeft onze kersverse minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers besloten het ACM-advies – om geen schaalvergroting van zorginstellingen toe te staan- ook terzijde te schuiven.
En als we dan zo’n nieuwe wet hebben, houdt de politiek zich daar dan aan? Nou … nee! De inlichtingendiensten (AIVD en MIVD) werken in een schemergebied en daarom bleek er een toezichthouder noodzakelijk. Die tikte beide diensten op de vingers vanwege bulkdata van burgers die geen onderwerp van hun onderzoek waren en ook nog eens te lang te worden bewaard. Beide diensten willen er toch mee doorgaan. Hetzelfde geldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), die onterecht data van burgers verzamelde en bewaarde. Het Programma Akkoord Stikstof (PAS) werd door de Raad van State aan flarden geschoten omdat de overheid geen stikstof reduceerde. De belastingdienst maakt zich schuldig aan institutioneel racisme en discriminatie, verboden in de Grondwet! Wet van meden en perzen
Maar het ernstigst is voormalig staatssecretaris Broekers-Knol die – om de boetes wegens jarenlange overschrijding van asieltermijnen te omzeilen – de wet veranderde en daarmee de rechten van de asielaanvragers op wettelijke basis afschafte.
Over de internationale verdragen rond vluchtelingen is genoegzaam bekend dat deze niet worden toegepast.
Dus er is geen Grondwetswijziging nodig. Alle risico’s op wetsoverschrijding zijn bekend, maar worden door de politiek onder de pet gehouden. Niet de wetsvorming geeft dat risico, maar de toepassing van de wet wordt willens-en-wetens illegaal toegepast. Daar zit het probleem. Dus hef op, die Wet van Mijden en Persen!