Bestuursstructuurvernieuwing

Leuk scrabblewoord, maar naast de omgangskant (zie vorige stukje) is ook de structuur aan revisie toe om de bestuurs- en politieke cultuur te verbeteren. Hieronder een beperkte opsomming:

Na de verkiezingen krijgt de grootste partij twee maanden de tijd om een nieuwe regering samen te stellen inclusief een gedeeld regeerakkoord. Niet gelukt, dan krijgt de één na grootste partij de ruimte. Daarna de volgende op rij, eveneens twee maanden. Is er na die periode van een half jaar nog geen nieuwe regering, dan volgen nieuwe verkiezingen. Voordeel hiervan is dat partijen vooraf al gaan samenwerken en er dus meer kans is op overeenstemming, inclusief een mildere verkiezingsstrijd omdat zij elkaar straks nodig kunnen hebben. Partijen als de PVV en Forum zullen daarmee minder kans maken, want die maken het zich vooraf al onmogelijk om met anderen samen te werken.
Er gaat een reorganisatie plaatsvinden van het regionale bestuur. Dat wil zeggen, dat alle overleggen die dwars door provincies doorlopen, gekoppeld worden aan de provinciale indeling. Denk daarbij aan 30 energieregio’s, 29 omgevingsdiensten, 25 veiligheidsregio’s, 21 waterschappen, etc. (ik vond ook nog iets als milieudiensten, maar mogelijk al provinciaal). Door die koppeling naar provincie hoeven al die diensten niet met twee of meer regio’s of provincies te overleggen, maar alleen binnen hun eigen provinciale werkgebied. Scheelt een hoop extra werk en minder versnipperde deskundigheid. Daarmee worden de provincies ook interessanter in hun politieke keuzes voor de kiezers die zich nu totaal niet verbonden voelen met een provinciebestuur.
De voorbeeldfunctie van de politiek wordt benadrukt door bij elk wetsvoorstel per jaar de financiële kant (uitgaven en eventuele inkomsten), maar belangrijker nog de behaalde resultaten (in vergelijking met de beoogde doelen) weer te geven, zodat zichtbaar wordt of de besluiten hebben gewerkt en in welke mate of niet. De Rekenkamer toetst dit, zoals zij nu ook al doen, maar de ministers zijn verantwoordelijk en worden dus ter verantwoording geroepen, ook op de resultaten.
Als een bedrijf de wet overtreedt volgt de eerste keer een boete, en wanneer de wetsoverschrijding niet binnen een maand is opgelost, volgt stilleggen van het bedrijfsproces. Denk hierbij bijvoorbeeld aan Tata Steel, slachterijen, bedrijven met illegalen, bedrijven die arbeidsmigranten niet menselijk huisvesten, en ga zo maar door. Zonder pardon aanpakken.
Resultaten van onafhankelijke adviesorganen worden voortaan gewoon overgenomen. Hun bestaan en functioneren zijn bij wet geregeld door diezelfde overheid, dus daar kun je niet zomaar van afwijken. Meest in het oog springend voorbeeld is de fusie van PostNL en Sandd, welke door de Autoriteit Consument en Markt – volgens alle deskundigen terecht – werd afgewezen op duidelijke inhoudelijke gronden van gebrek aan concurrentie. Staatsecretaris mevrouw Mona Keijzer trok zich daar niets van aan, waarna andere postbedrijven bij de bestuursrechter aanklopten, die daarna de vergunning vernietigde, dus geen fusie. Het hoger beroep bij het College van Beroep heeft na een eerste zitting anderhalf jaar na de uitgevoerde fusie (volgens PostNL, dus niet meer terug te draaien?!) nog niet tot een vervolgzitting geleid.
De uitzonderingspositie van politici in een grotere vrijheid van meningsuiting wordt afgeschaft. Het is bijvoorbeeld belachelijk dat de heer Wilders (PVV) zich meer mag permitteren en permitteert dan een gewone burger, zeker gezien de voorbeeldfunctie die elke politicus heeft.

Dit is concreet, in tegenstelling tot een vage intentie-uitspraak van de coalitiepartijen om meer vertrouwen te kweken, waar zij alle kanten mee uit kunnen, behalve de toetsbare goede kant die zichtbaar wordt voor de burgers. Bestuursstructuurvernieuwing voor dummies.

Auteur: Guus